چه کتابی برای فرزندان خود بخریم؟ بخش دوم
۱. گروه سنی ۷-۹ سال
رشد شخصیتی
هنوز کودک به ثبات عاطفی نرسیده است. دلش می‌خواهد از بزرگسالان فاصله بگیرد اما حواستان باشد که هم‌چنان از شما میل و انتظار مهرورزی و امنیت دارد.
رشد شناختی
شناخت کودکی که تازه به مدرسه می‌رود در مرحله عملیاتی است و تا ۱۱ سالگی این مرحله تداوم دارد. می‌تواند درباره اشیاء و رویدادها به‌شکل منطقی فکر کند. اصول گروه‌بندی را یاد می‌گیرد و پیوند اشیاء و اجزای گروه را درک می‌کند. میزان علاقه‌اش به ادبیات می‌تواند از مهارتش در خواندن بیشتر باشد. حافظه‌اش هم با توجه به محرک‌هایی خاص و نادیده‌گرفتن باقی محرک‌ها تقویت می‌شود.
رشد زبانی
حالا وقت آن رسیده تا کودک شما خودش بخواند و بنویسد و از این راه ارتباط جدیدی با زبان نوشتاری پیدا می‌کند و از قصه‌پردازی‌های خود لذت می‌برد. قصه‌های بلندتر را می‌فهمد و مفاهیم را با درک بهتری تعمیم می‌دهد و از جمله‌های مرکب و پیچیده‌تری استفاده می‌کند.
رشد اجتماعی و عاطفی
اگر به او فشار بیاورید، ممکن است از شما سرپیچی کند. دوست دارد که با بچه‌های دیگر بازی کند اما اصرارش بر نفر اول بودن پابرجاست. گاهی با خواهر و برادرش هم به مشکل برمی‌خورد. با این حال به همدلی و تحسین معلم واکنش نشان می‌دهد و از آرام‌نشستن و گوش‌دادن به قصه‌ها لذت می‌برد.
رشد اخلاقی
کودک شما کنترل رفتارهای درست و نادرست را تجربه می‌کند و تا حد ممکن سعی می‌کند برخی هنجارها و اصول اخلاقی خانواده را خودش تدوین کند. او به‌تدریج به حق و حقوق خود آگاه می‌شود.
پیشنهاد برای این گروه سنی:
• داستان‌هایی که الگوهایی را برای تقویت ساختار زبان کودک ایجاد می‌کنند؛
• کتاب‌های خوش‌خوان و آسان‌خوان برای تقویت مهارت خواندن؛
• کتاب یا بازیهایی که ابزار یا فرصت تصویرگری و قصه‌گویی را برای کودک فراهم می‌کنند؛
• کتاب‌هایی با مضمون کنترل فشارهای روحی و احساسات،
• داستان‌ها یا بازیهایی که شخصیت اصلی آن‌ها استقلال را تجربه می‌کنند؛
• کتابها یا بازی‌های دارای درون‌مایه مشارکت و کار گروهی؛
• کتاب‌هایی با موضوع مهارت‌های زندگی، ارزش‌های زندگی، محیط زیست به‌صورت آموزش غیرمستقیم.
۲. گروه سنی ۱۰-۱۲ سال
رشد شخصیتی
به استقلال خود به‌عنوان نشانه‌ای از شخصیت ارزش قائل است. خودش را به‌شکل ناخودآگاه کنترل می‌کند و باور دارد که پیشامدها و رخدادها را در اختیار خود دارد تا آنجا که مفهوم مسئولیت شکست‌ها و موفقیت‌های خود را درک می‌کند. ممکن است تغییرات جسمی کودک را کمرو کند و نگران وضع ظاهرش باشد.
رشد شناختی
شاید شما هم وقتی به خاطرات کودکی‌تان برگردید، اولین بار که مفهوم توالی و گذر زمان را حس کردید در همین حدود سنی بودید چون کودک در ۱۰ -۱۲ سالگی ترتیب زمانی رویدادهای گذشته را درک می‌کند. از ۱۱ سالگی به بعد، رشد شناختی فرزند شما با مرحله عملیات صوری یا محسوس پیش می‌رود. به موضوعات انتزاعی علاقه‌مند می‌شود و از منطق و استدلال در تفکر و رویارویی با مسائل پیچیده لذت می‌برد. جهان‌بینی و آینده‌نگری هم مسائلی هستند که در نظر کودک در حال گذار به نوجوانی برجسته و مهم می‌شوند.
رشد زبانی
مهارت کودک نونهال شما در ادای کلمات چندبخشی و استفاده درست جمله‌های مرکب در این سن زیاد می‌شود. میانگین تعداد واژه‌های جمله‌هایش به ۹ می‌رسد. دایره لغات غنی دارد و کنجکاوی زیادی به خواندن متن‌های جدید و تخیلی نشان می‌دهد.
رشد اجتماعی و عاطفی
نگرش نژادی در ذهن کودک شکل می‌گیرد. اگر زمینه تعصب نژادی از قبل در او کم باشد، کمتر هم می‌شود ولی اگر متعصب باشد، نژادپرستی در او تقویت می‌شود. حس عدالت‌خواهی هم در او جان می‌گیرد و در برابر کاستی‌ها واکنش نشان می‌دهد. میل به کاوش و جست‌وجوگری کم‌کم جای خود را به میل انجام شایسته کارها می‌دهد و اگر کودک نتواند معیارهای شخصی خود را برآورده کند، ممکن است احساس حقارت و بی‌لیاقتی در او ایجاد شود. در این سن تأثیر گروه‌های همسان اجتماعی عمیق‌تر و از آن طرف سازگاری با والدین کم می‌شود. هویت جنس مخالف را می‌پذیرد و معمولا دخترها بیشتر از پسرها آرام‌آرام حس می‌کنند که ازدواج کار خوبی است.
رشد اخلاقی
مرحله اخلاق عرفی (متعارف) از ۱۰ سالگی آغاز می‌شود. کودک دوست دارد که با رفتارش دیگران را خوشحال و راضی کند و تحسین آن‌ها را برانگیزد. به‌ویژه تلاش می‌کند کسانی که برایش مهم هستند تحسینش کنند. قانون‌مدار می‌شود و از نگاه او قانون ماهیتی مطلق دارد. در این سطح پیروی از قوانین تنها برای دستیابی به پاداش و پیشگیری از تنبیه نیست بلکه بیشتر برای حفظ نظم جامعه و انجام وظیفه برای تعهد اخلاقی است.
در انتخاب کتاب به فرزند خود کمک کنید:
• کتاب‌های تاریخی با داستان‌های ساده برای نشان‌دادن دگرگونی‌های تاریخی؛
• کتاب‌هایی با مضمون کنترل درونی، استقلال هویتی و تغییرات فیزیکی رشد؛
• آثار ادبی و فعالیت‌های آموزشی با نشان‌دادن ارزش‌های چندملیتی و سهم اقلیت‌های قومی؛
• کتابها یا بازیهایی برای آگاهی کودک از حوزه‌های مطلوب و دلخواهش؛
• کتاب‌هایی با مضمون‌های ساده فلسفی، عدالت‌خواهی و طرح مسائل فکری؛
• کتاب‌هایی برای رفع کلیشه‌های رفتار جنسیتی برای کشف توانمندی های هر دو جنسیت؛
• کتاب‌هایی که رابطه با جنس مخالف را طرح می‌کنند.